Oczko wodne może być ozdobą i wizytówką ogrodu. Tworzy w nim wyjątkowy mikroklimat. Zwiększa bioróżnorodność przyrodniczą, przyciągając wiele grup organizmów. Jego założenie i późniejsza pielęgnacja niesie za sobą pewne koszty, ale gra jest warta świeczki. Oczko wodne pasuje do każdego ogrodu; od jego aranżacji zależy efekt końcowy. Wybór odpowiednich dekoracji oczka zarówno w strefie brzegowej jak i na jego tafli (roślin, ryb, kamieni, oświetlenia) może w wyjątkowy sposób podkreślić preferowany przez nas styl w ogrodzie.
W dobie globalnego ocieplenia oczka wodne w znaczący sposób mogą wpływać na wilgotność powietrza w najbliższym otoczeniu co powoduje obniżenie temperatury w upalne dni i podnosi komfort życia roślin i nas samych. Mogą również stać się przestrzenią sensoryczną; szum wody, plusk i rechot żab, pływające ryby oraz wszechobecna zieleń sprawiają, że miejsce to osiągnie relaksacyjny charakter.
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej namawia do skorzystania z dofinansowania w ramach programu „Moja woda”. Wszystko po to, aby zwiększyć retencję wody na terenach prywatnych posesji oraz wykorzystać wodę opadową i roztopową.
Zakładanie oczka wodnego krok po kroku.
1. Pierwszym etapem jest wybór miejsca, w którym chcemy założyć oczko wodne. Należy pamiętać, żeby nie było za bardzo nasłonecznione ponieważ woda będzie się zbyt szybko nagrzewać latem.
2. Za pomocą sznurka lub węża ogrodowego wyznaczamy odpowiedni kształt zbiornika.
3. Kopiemy dół według wyznaczonego kształtu pamiętając o odpowiedniej głębokości; jeśli planujemy hodować ryby – musimy zachować głębokość minimum 1 m. W takim oczku ryby powinny przezimować bez szwanku, ukryte w mule na dnie. Jeżeli natomiast zależy nam tylko na uprawianiu roślin wodnych, wystarczy, że sadzawka będzie miała głębokość około 50 cm. Można odpowiednio ukształtować oczko, np. przez wymodelowanie półek wodnych. Warto usypać w nim ok. 10-centymetrową warstwę piasku (taką samą grubość w każdej strefie głębokości). Ubity piasek będzie pełnił funkcje ochronną i zabezpieczy folię. Jeśli nasze dno ma skomplikowany kształt i wiele poziomów głębokości, wówczas zamiast piasku, możemy użyć włókniny.
4. W wykopany dół wykładamy folią oraz specjalnym podkładem. Często używa się w tym celu geowłókniny, agrowłókniny lub wełny mineralnej. Odpowiedni podkład zabezpiecza przed kamieniami oraz ewentualnym przebiciem folii przez korzenie roślin. Następnie folia. Niezastąpione są folie PVC i tzw. folie basenowe. Do ich zalet należą: ekologiczność, odporność na mróz i uszkodzenia, a w tym na środki chemiczne znajdujące się w wodzie. Nie wydzielają żadnych szkodliwych substancji, umożliwiają więc hodowlę ryb oraz roślin wodnych. Należy je rozkładać od najniższego punktu zbiornika do góry, powinna ona swobodnie leżeć w wykopie, bez jej naciągania. Krawędzie można przyciąć lub ukryć układając na przykład kamienie wokół brzegu. Dla uzyskania możliwie naturalnego wyglądu brzegu oczka możemy użyć specjalnie do tego przygotowanej folii pokrytej drobnymi kamyczkami przyklejonymi żywicą epoksydową. Folia powinna być ułożona i dobrze wpasowana w każde zagłębienie. Przy brzegach wykładamy ją z zastosowaniem przynajmniej 20 cm zakładki.
5. Strome zbocza oczka wodnego możemy obsadzać roślinami za pomocą mat kokosowych, które umożliwiają optymalne ukorzenianie; w przypadku bardzo stromych ścianek rośliny sadzimy w specjalnych kieszeniach jutowych. Kieszenie takie należy uprzednio obciążyć, np. za pomocą dużych kamieni.
6. Pozostaje nam wysypać dno kamieniami, żwirem i wzmocnić linię brzegową. Do wykonania wzmocnienia potrzebne nam będą większe kamienie. Układamy je po zewnętrznym obrysie oczka, jednocześnie maskując wystającą na brzeg folię. Przy większych kamieniach możemy też wysypać żwir lub drobne kamienie, które sprawią, że niecka wody będzie lepiej komponowała się z otoczeniem. Sposób wyłożenia brzegu zależy od naszych preferencji i oczekiwanego efektu.
7. Następnie misę oczka wodnego płuczemy i wypełniamy wodą.
8. Montujemy niezbędne urządzenia. W dużych i głębokich stawach łatwo jest utrzymać równowagę biologiczną. Inaczej sprawa wygląda w małych i płytkich sadzawkach, obsadzonych małą ilością roślin. Wtedy trzeba pomyśleć o urządzeniach do filtrowania i natleniania wody. Sercem systemu będzie pompa, do której podłączymy skimmer, filtr i ewentualnie inne urządzenia.
Ze względu na bezpieczeństwo pompy i filtry montujemy w specjalnej komorze obok zbiornika wodnego.
Do niewielkich zbiorników (o pojemności do 11 m3) stosuje się najczęściej filtry ciśnieniowe (zwane kubełkowymi), które mają wbudowany filtr mechaniczny i złoże biologiczne do oczyszczania wody.
Lampy UV do oczka wodnego często są wbudowane w filtr, ale mogą też działać jako osobne urządzenie. Lampa przydaje się, gdy woda zaczyna mieć zielonkawe zabarwienie, które oznacza rozrost glonów.
Skimmer do oczka wodnego to urządzenie oczyszczające lustro wody z powierzchniowych zanieczyszczeń, takich jak źdźbła trawy, drobne gałązki, płatki kwiatów czy liście, zasysając je do specjalnej komory.
Po kilku dniach od napełnienia wodą przeprowadzamy badanie wody i na jego podstawie dobieramy odpowiednie środki pielęgnacyjne lub uzdatniające wodę.
9. Następnie można rozpocząć nasadzanie roślin oraz wpuszczanie ryb, żab czy innych mieszkańców.
10. Po uruchomieniu oczka zawsze zaszczepiamy w naszym filtrze bakterie startowe (szukaj w sklepach ogrodniczych), a przez cały sezon regularnie wsypujemy odpowiednie preparaty do oczek wodnych (dostępne także w sklepach ogrodniczych).
